Trendler

Tweet

Trend Nedir, Ne Değildir?

Günümüzde hemen her alanda, her uzmanlık dalında bir ”tamlayan” olarak karşımıza çıkan trend kelimesi, gelip geçici heveslerin ifadesinden uzgörü tahminlerine kadar, bir çok kullanım alanlarına ait durumları betimlemek için kullanılan, geniş frekanslı algı alanına sahip bir kavram. Kişisel yorumlara geçmeden önce, kavramın etimolojik, kültürel, felsefi, politik, bilimsel, ekonomik… kullanıldığı her alanda ayrı ayrı incelenmesi gerekiyor.

Trend kelimesinin etimolojik kökenine inerek başlıyorum: trend kelimesi çok eski İngilizce dilindeki ‘trendan’ ile orta dönem İngilizce dilindeki ‘trenden’ köklerinden geliyor. O dönemlerdeki kullanımı, çağdaş İngilizce dilindeki “yuvarlamak; döndürmek; (etrafında) çevirmek” anlamlarını karşılıyor. Benzer iki kökten daha bahsetmek mümkün: çok eski İngilizce dilindeki trinde kelimesi “ball = küre: yuvarlak: top” ve tryndel kelimesi “circle, ring = çember” anlamlarına geliyor.

Trend kelimesi, çağdaş matematik ve istatistik bilimlerinin de etkisiyle zaman içinde dönüşerek, yükselen ve alçalan her türlü (ekonomik, politik, sosyolojik…) eğrisel hareketin grafiklerdeki ifadesi / göstereni olarak kullanılmaya başlamış. Hemen her dilde, günümüzdeki sözlüklerde karşılığı “eğilim; akım; yönelmek; eğilim göstermek” anlamlarında; hem “isim” ve hem de “fiil” olarak kullanılıyor.

Günlük hayatımızda en yaygın hali ile bu kavram, moda/teknoloji ve/veya iş alanlarında, son iki–beş ve on yıl içinde toplumun büyük bir çoğunluğu tarafından yapılan bir davranışı, uygulanan bir hareketi, bir durumu tanımlamakta kullanılıyor: cep telefonu trendi gibi.

Politika alanında, örneğin 1970’lerdeki Marxist-Leninist hareketler de birer trend olarak tarihteki yerlerini alıyorlar.

Bilim alanında günümüz trendlerine örnek olarak, genetik araştırmalar, nano teknoloji ürünleri, kuantum bilgisayarlardan bahsetmek gerekiyor.

Trend Ne Değildir!

Trend günümüzde çoklukla moda ile karıştırılmaktadır. Trend moda değildir! Trend ve Moda arasındaki fark Coco Chanel’in moda ve stil arasındaki farkı anlatmakta kullandığı “Moda geçer, stil kalır / Fashion passes style remains” sözü kadar keskin çizgilerle belirlenmiştir. Trend kavramının moda kelimesi ile karışmasının temel nedenlerinden biri de kitleleri etkiliyor ve harekete geçiriyor oluşundandır fakat bu harekete geçirme toplu olarak bir tavrı benimsemek anlamında kullanıldığında trend kavramından uzaklaşmaktadır.

Trend ile moda kavramı arasındaki en önemli fark zamandır. Moda belirli bir zaman dilimi içerisinde yaşanan olayları kapsarken trendin böyle bir kısıtlaması yoktur ve hatta moda değişimleri trend akımlarından etkilenerek şekillenir; moda, trendin bir çıktısıdır. Trend bir kırılım noktasıdır ve moda bu kırılım hattı üzerindeki noktalardan biridir.

Trendler Nasıl Oluşurlar?

“Trendler nasıl ortaya çıkıyorlar?” ve sonrası: “trendler nasıl bitiyorlar?”

Trendler, kendi mekanlarında, kendi zamanlarının kendi yerel/global şartlarında, kendiliklerinden türerler. Burada, tohum ile toprak ilişkisini örnek göstermek son derece isabetli olur. Tohumlar birer trend ve zaman-mekan-şartlar üçgeni de toprak olarak düşünülecek olursa, trendlerin nasıl başlayıp nasıl bittikleri konusunu basitçe tarif etmiş oluruz.

Hiçbir tohum gibi hiçbir trend de birdenbire ortaya çıkmaz; tohumlar, yani trendler, bilimsel/teknolojik/kültürel/sosyolojik/biyolojik/ekonomik… birçok faktörün, kendi mekanları ve kendi şartlarındaki karşılıklı etkileşimleri ile ortaya çıkarlar; ortaya çıkmalarını hazırlayan zaman-mekan-şartlar üçgeninde yavaş yavaş gelişir, serpilir, yaşlanır ve ölürler. Bir gün bakar, bir ağaç görürsünüz; nasıl büyümüş, ne zaman büyümüş… O güne kadar bakmış fakat gör(e)memiş olduğunuzu anlarsınız; çünkü filiz halini görmek, uzmanlıktır. Bakmayı bilen insanoğlu (trend uzmanları) bile onun ancak “tomurcuklarını” görebilir. Öyle bir bakan insanlar da vardır ki, daha tohum topraktan çıkmamış, güneşi selamlamamışken, toprağın altını hisleri ile görürler; bu da bir trend uzmanının, futuristlik mertebesine ulaşmış halidir.

Yöresel tohumlar, yerel trendler, her zaman global trendlere dönüşemezler; çok az trend, her zaman ve her yerde varlık gösterebilir, global olabilir. Fakat, her tohumun her toprakta, her zaman ve her şartta yetişememesi gibi, global trendlerin yerel trendleri etkileyemediği, her toprakta üreyemediği, yerelleşemediği durumlar da vardır.

Benim tomurcuk, resmi (formel) tanımların mikro trendler olarak adlandırdığı bu belirtiler makro bir trendin habercisi de olabilir, ölebilirler de: gelip geçici ya da uzun soluklu bir moda akımını örnek olarak düşünebiliriz.

Makro Trendler -makro oluşumlar- toplumların evrensel dinamiğinde sosyal kırılmalar, teknolojik gelişmeler, kültürel etkileşimlerden vb. kaynaklanan bir paradigma değişimidir; çıkış noktalarında özellikle gençlerin cesaretleri ve aykırı olma arzuları ile oluşturdukları çıkışları büyük önem taşır.
Trend Araştırmaları

Trend araştırmaları:

a) gelecek tahminleri b) geleceğe ait uzgörüler c) bu tahmin ve/veya uzgörülerin ilgili disiplinler arası çalışmalarla sınanması d) geçmişten geleceğe doğru bakıldığında olabilirliği kabul edilebilen fikirlerin geliştirilmesi e) geliştirilen fikirlerin, bilimsel ve teknolojik veriler ışığında zamanlama ve modellemesinin yapılması f) son şekli verilmiş, olgunlaştırılmış fikirlerin hayata geçirilebilmesi için ilgili birimlere sunulması, akışı ile özetlenebilecek bir döngüdür. Bu döngü, küçük çaplı çemberlerden büyük çaplı çemberlere doğru evrilen, kesintisiz ve yukarıya doğru giderek büyüyen bir spirale benzer. Her döngüsünde giderek büyüyen, kendisini besleyerek genişleyen bu sonsuz spiralin enerjisi, paradoksal biçimde bilim-teknoloji-fütürism kısır döngüsünden gelir; bazen, bu kısır döngüye, umulmadık tesadüfler de eşlik ederler.